"Toekomst ligt in meer biologische middelen"

Aan een stevige, preventieve inzet op meeldauwbestrijding valt in de rozenteelt niet te ontkomen. Resistentiemanagement en etiketbeperkingen maken het noodzakelijk om middelen met verschillende werkingsmechanismen geregeld af te wisselen. Tegelijkertijd groeit de behoefte om minder chemisch en meer biologisch te werken. Bij Arend Roses uit Maasland is men daarmee aardig op weg, mede dankzij de ervaring die het afgelopen seizoen is opgebouwd met Karma.

Ferry Rodijnen: “We maken nu kleinere bundels, zodat het verdampingsvocht sneller vervliegt. Het gewas slaat daardoor minder snel nat in de koeling. Daar passen we nu ook ontvochtiging toe."

Met Rocket, Karma en Frupica geeft Certis rozentelers drie sterke troeven tegen echte meeldauw in handen. Dat onderschrijft ook Arjan Spaans van Van Iperen, die de gewasbescherming bij Arend Roses begeleidt. Samen met teeltmanager Ferry van Rodijnen volgde hij nauwgezet het praktijkonderzoek op het Maaslandse bedrijf dat twee studenten van HAS Hogeschool gedurende twintig weken uitvoerden (zie ook Glashelder nr. 29, voorjaar 2015). Het doel hiervan was te achterhalen hoe het komt dat met Karma behandelde rozen in de koeling eerder natslaan.
“Daarnaast wilden we graag weten of en hoe daar iets tegen te doen valt”, zegt Lianne van Wijk, die het project begeleidde. “Karma is namelijk een middel van natuurlijke oorsprong dat heel goed werkt. Het zou jammer zijn wanneer telers het middel vanwege die bijwerking – dat zich overigens niet bij alle cultivars voordoet – voortaan links laten liggen. Gelukkig is dat niet nodig.”

Onderzoeksresultaten
Kennelijk heeft het onderzoek resultaat opgeleverd. Ferry van Rodijnen: “Ja, dat klopt. Het middel werkt op basis van kaliumbiwaterstofcarbonaat en dat is een zout. Ons vermoeden dat zoutresten op het blad vocht aantrekken uit de omgevingslucht, is door de studenten bevestigd. Dat is de kern van het probleem. Complimenten overigens voor hun werk, ze hebben heel hard gewerkt om de onderste steen boven te krijgen.” De teeltman vervolgt: “Wij streven actief naar verduurzaming van de teelt. De toekomst ligt in minder chemie en meer biologische middelen. Wanneer ik chemische middelen kan vervangen door groene alternatieven zoals Karma, zal ik dat zeker niet laten.”

"In september/oktober wordt de kans op Botrytis groter en komt Frupica nog beter tot zijn recht”, zegt Arjan Spaans tegen Lianne van Wijk. “Mijn advies zou zijn om het juist dan twee keer in te zetten."

Maatregelen
In overleg met zijn adviseur heeft Van Rodijnen maatregelen doorgevoerd die het gebruik van Karma mogelijk maken. De eerste maatregel wordt al bij het oogsten genomen door kleinere bundels te vormen. De rozen zitten dan minder dicht opeengepakt, waardoor verdampingsvocht sneller vervliegt en zich niet in de bundel ophoopt.
“De tweede maatregel is rustig terugkoelen”, vervolgt Spaans. “Wanneer je rozen van 30ºC direct bij 2ºC in een vochtige koelcel zet, treedt er geheid condensatie op. Iets meer tijd nemen kan dat voorkomen. De derde en meest ingrijpende maatregel is actieve luchtontvochtiging in de koelcellen. De koelcel voor gereed product is daar inmiddels van voorzien, de overige cellen volgen binnenkort. “Die wens had ik al langer, omdat drogere lucht Botrytis minder kans geeft”, merkt Van Rodijnen op. “Het onderzoek gaf het laatste zetje om die investering nu door te voeren.”

Karma van april tot september
Als vierde en meest eenvoudige maatregel noemt de teeltmanager een beperkte toepassingsperiode. “Tussen april en september is het weer meestal wat schraler”, legt hij uit. “Het gewas slaat dan sowieso minder snel nat. In die periode wil ik Karma een vaste plek geven. Ook dan blijf ik echter afwisselen om te voorkomen dat zich teveel zout ophoopt op het gewas. Ik sluit niet uit dat ik zelf nog wat vergelijkingsproeven ga doen. Ik ben altijd wel bezig met onderzoek, want dat houdt me scherp en het is nodig om tijdig te kunnen innoveren. Ik heb ook met veel plezier meegewerkt aan het project.”

Rocket en Frupica
Karma maakt middelen zoals Rocket en Frupica dus niet overbodig. Met name Rocket wordt in de rozenteelt gewaardeerd om zijn krachtige curatieve en preventieve werking. “Vrijwel alle telers kennen het en passen het door het jaar heen regelmatig toe”, aldus Spaans.
“Frupica is in de rozenteelt duidelijk minder bekend, terwijl het een uitstekend en zacht preventief middel is”, merkt Van Wijk op. “Komt dat omdat je het maar twee keer per jaar mag gebruiken?”
“Dat zou heel goed kunnen”, antwoordt de gewasbeschermingsadviseur. “Het is gemakkelijk om producten te kopen die je al kent en vaker kunt toepassen. Daardoor zou je soms bijna vergeten dat er ook andere goede middelen zijn. Toch denk ik dat dit middel in de rozenteelt weer in beeld komt. Steeds meer middelen krijgen beperkingen opgelegd, waardoor frequenter afwisselen een noodzaak wordt. En Frupica werkt gewoon goed, zowel tegen meeldauw als tegen Botrytis. In september/oktober wordt de kans op Botrytis groter en komt dit middel nog beter tot zijn recht. Mijn advies zou zijn om het juist dan twee keer in te zetten.”

Overzicht
Spaans stelt zijn klant voor om een compleet overzicht te maken van alle toegelaten meeldauw- en botrytismiddelen, de chemische groepen waarin ze zitten en hun eventuele beperkingen. “Misschien kun je dan nog bewuster en duurzamer werken dan je al doet”, zegt hij tegen zijn klant.
“Dat lijkt me prima”, reageert Van Rodijnen. “Het meeste zit wel tussen mijn oren, maar als het opschrift staat zie je niets over het hoofd. Daar zullen ook andere telers behoefte aan hebben.”

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in Glashelder, Nieuwsmagazine Certis Europe, oktober 2015