Leidingen schoonhouden

Het schoonhouden van leidingen is van belang voor een goede doorstroming van het water, het voorkomen van een biofilm en om verstoppingen tegen te gaan. Dat is te realiseren met een goed ontwerp van het leidingensysteem, voorkomen dat er vuil in het systeem komt en het op tijd reinigen van vuile leidingen. Stefan Bakker, productmanager Revaho, licht deze punten toe.

Ontwerp systeem
Het schoonhouden van de leidingen begint bij de keuze van de juiste buisdiameter. Een installateur maakt voor een leidingensysteem een berekening van onder andere het drukverlies, de inhoud en de doorstroomsnelheid. Als de snelheid te laag is, wrijft het water niet voldoende langs de buiswand, waardoor het vuil blijft zitten. Bij een te hoge doorstroomsnelheid is de wrijving te hoog, waardoor het drukverlies teveel oploopt. Met een grotere diameter van de leiding is het drukverlies lager. De doorstroomsnelheid moet wel zodanig zijn dat het nog voldoende reiniging geeft.

Aangroei biofilm
Aan de binnenkant van een leiding vindt altijd aangroei van een biofilm plaats, ook wel drap- of snotlaag genoemd. In deze laag van één tot enkele millimeters dik kan mechanische, biologische of chemische vervuiling zitten. Het loslaten van mechanisch vuil kan tot verstoppingen leiden. Mechanisch vuil is tevens een voedingsbodem voor biologische vervuiling, die bij het loskomen voor besmetting kunnen zorgen. Een mechanische vuillaag kan ook meststoffen of andere chemische stoffen bevatten. Wanneer geabsorbeerde chemische middelen loslaten, kan dat de gewasgroei negatief beïnvloeden.

Vervuiling voorkomen
Een juiste filtratie, waarbij het filter is afgestemd op het irrigatiesysteem, is van belang om ervoor te zorgen dat zo weinig mogelijk vuil in het systeem komt. Door een zwaardere mechanische filtratie is vervuiling van het leidingsysteem te minimaliseren.

Leidingen zijn chemisch goed schoon te houden met reinigingsproducten die bijvoorbeeld waterstofperoxide of chloorverbindingen bevatten. De dosering moet wel zodanig zijn dat het gewas er geen last van heeft. Een belangrijk punt hierbij is dat bepaalde stoffen, zoals chloor, niet door de plant worden opgenomen. Daardoor hopen ze in het drainwater op en kan spuien nodig zijn. Chemische middelen zijn eenvoudig toe te voegen, maar lastig uit het water te verwijderen. Om die stoffen kwijt te raken, is eveneens spuien noodzakelijk.

Lage en hoge dosering
Een teler kan er voor kiezen om continu een lage dosering van een middel mee te geven aan het gietwater. Dit is min of meer een preventieve actie om de leidingen schoon te houden. Nadelen hiervan zijn de opbouw van middel (concentratie) en extra kosten. Een zogenoemde shockbehandeling met hoge dosering is eveneens mogelijk, waarbij het middel in korte tijd (van een paar minuten tot enkele uren) in de leidingen staat. Deze reinigingsbehandeling is bij bijvoorbeeld een teeltwisseling goed te doen. Belangrijke opmerking: sommige onderdelen in een irrigatie systeem kunnen niet (langdurig) tegen hoge concentraties van sommige chemische stoffen.

Het is raadzaam om het schoonspoelen in het najaar of winter te doen en niet in de zomer, omdat de watergift dan hoog is. De tijd tussen de gietbeurten is dan te kort om schoonmaakmiddel urenlang in de leiding te laten staan.

Mechanisch reinigen
Bij leidingen met een dikke laag slijm die al een lange periode niet zijn schoongemaakt, is het een misvatting dat het vuil met een lage dosering van het reinigingsmiddel geleidelijk los komt. Dat is niet het geval, want het vuil komt met een grote hoeveelheid los. Dat heeft invloed op de aanwezige kraanvakfilters. Deze raken daarbij zeer snel verstopt en dat kan zelfs binnen een druppelbeurt van 5 minuten zijn. Dit betekent dat kraanvakfilters sneller dan dat de gietbeurt duurt schoongemaakt moeten worden, waardoor het water geven praktisch gezien erg lastig wordt. Bij het ontbreken van kraanvakfilters kunnen de druppelaars of sproeiers verstopt raken.

Om problemen met verstopping op te lossen of voor te zijn, is het advies om de hoofdleiding aan het einde op te graven en boven maaiveld te brengen. Vervolgens met een hoog volume water, eventueel met een aparte pomp, de grote hoeveelheid vuil eruit te spoelen. Nadat de hoofdleiding is schoongespoeld, moet nog kraanvak na kraanvak met hoge doorstroomsnelheid goed worden doorspoelen. Eventueel daarna met chemie, een eenmalige shockbehandeling of continu een lage dosering, de leidingen schoon houden.

bron: Glastuinbouw Waterproof