Tholen - Vanuit zijn slaapkamerraam aan de Vlietweg in Naaldwijk zag de jonge tuinderszoon Peter Stuyt een oceaan van glas. Op zijn 22e vertrok hij naar Californië waar hij een heel andere oceaan trof: De Stille Oceaan. Hoewel hij zich er in het glastuinbouwconcentratiegebied Carpinteria bevond, was het glasareaal niet te vergelijken met het Westland.
"De oceaan is nooit ver weg"
Vrijheid
Pa Stuyt was een van de eerste gerberatelers in Nederland en had met een kas van 11.000 m2 voor die tijd een behoorlijk groot bedrijf. Maar teler heeft Peter nooit willen worden. Hij verlangde naar wat meer vrijheid. “Als teler ben je 24/7 aan je bedrijf gebonden, daar moet je zin in hebben. Ik ging liever bij kassenbouwer Smiemans aan de slag. Eerst in Nederland en later in Frankrijk en Italië. Daar heb ik in anderhalf jaar het vak geleerd. Daarna raakte het werk in Nederland op en ging ik op zoek naar iets nieuws. Ik had weinig zin om in de Noord-Europese bagger te blijven werken, dus toen ben ik naar Californië gegaan.”
Hij voegde zich bij oude buren en vrienden van zijn ouders die zich daar gevestigd hadden. “In het eerste jaar zat ik in een trailer zonder water maar met verlengsnoer. Prachtig. Met uitzicht over de oceaan.” Peter hield zich in het begin bezig met kasonderhoud. Het waren vaak houten kassen met fiberglas dat na een jaar of tien vervangen moest worden. “Toen de tweede generatie van die immigranten, jongens van mijn leeftijd, kassen gingen bouwen, kwam mijn ervaring natuurlijk goed van pas.”
Schermdoeken in een kas in Oxnard, Californië, die verwarmd wordt door heet water.
Economische strubbelingen
Peter herinnert zich dat er weleens Nederlanders op bezoek kwamen. "Na het kopje koffie werd er uiteraard een rondje door de kassen gedaan. Meer dan eens hoorden we wat een rommeltje het was en vroeg men hoe we in die kassen konden kweken. We lachten erom. Hollandse tuinders zaten tot over hun oren in de schulden. Ze mochten blij zijn als ze het bedrijf naar de volgende generatie over konden dragen. Hier werd er goed verdiend en werden de bedrijven afbetaald.” Toch kregen ook de telers in Californië door de jaren heen evengoed te maken met economische strubbelingen.
Import uit Zuid-Amerika
"De ondertekening van de Andean Trade Preference Act in 1991 opende de grenzen voor vrije import vanuit Zuid-Amerika. Dat heeft de bloemenindustrie in de VS bijna de das om gedaan. De productiecijfers daar waren niet te vergelijken met de kassen in Californië, maar de arbeidskosten waren veel lager en de lage grondprijs maakte dat men niet keek op een hectare of drie.” De rozenindustrie werd het hardst geraakt. Ter illustratie: inmiddels worden 98% van de rozen op de Amerikaanse markt geïmporteerd. Desondanks betekende dit niet het einde voor de glastuinbouw in de Verenigde Staten. De lastigere teelten, zoals gerbera en lelie, gingen door. “Die hadden jarenlang succes. Op een gegeven moment waren de gerbera’s uit Carpinteria goed voor de helft van het aanbod.”
"We don't mess around", grapt Peter. Op rechts de boiler van een warmte-installatie in Carpinteria.
Wisselkoers Canada
Een sprongetje verder in de tijd: 2007/2008 waren opnieuw lastige jaren voor de tuinders om de zaken draaiende te houden. Nu was de wisselkoers tussen de Canadese en de Amerikaanse dollar de oorzaak. “Die maakte dat de productiekosten voor Canadese telers relatief laag lagen, terwijl de prijzen op een prima niveau bleven. Voor een groothandelaar in New York maakte het immers niets uit of de bloemen uit Canada of Californië kwamen. Die recessie maakte het voor de telers in Californië echt lastig om het hoofd boven water te houden.”
Groenten onder glas
De teelt van groenten in kassen kwam op. “Vroeger kon je alleen Roma tomaten en ijsbergsla in de supermarkt vinden. Nu doet het versschap van een doorsnee supermarkt niet onder voor de Nederlandse supermarkt. Daar heeft de moderne kassenbouw tot op zekere hoogte aan bijgedragen. Terwijl de bloementeelt een beetje in de sfeer van de kleine bedrijven is blijven hangen, ging de komst van groententeelt onder glas met sprongen tegelijk. Ineens werden er bedrijven van 50 acre – zeg 20 hectare – neergezet.
De plaatsing van een verduisteringscherm in Carpinteria.
Kansen voor cannabis, sla en potorchideeën
De laatste vier jaar gaat het weer opwaarts met de tuinbouw in Californië. Dat is met name te danken aan de uitbreiding van de cannabis legalisering in 2016. “Ongelooflijk om te zien wat voor impact dat heeft. Het hele bestand in Carpinteria staat er weer solide bij. Er zijn ook goede kansen voor de teelt van sla onder glas en ook de potorchideeën doen het goed. De overgebleven snijbloemenkwekers zien ook een lichte stijging.”
De geschiedenis van de glastuinbouw is nog terug te zien in het landschap. “Die houten kasjes uit de jaren ’60 vind je hier en daar nog steeds. In Michigan werd al eerder naar staal omgeschakeld vanwege de weersomstandigheden, maar in Californië kon je nog lang wegkomen met een houten kas. De laatste drie jaar hebben we veel daarvan opgeknapt en geschikt gemaakt voor de cannabisteelt.”
Verduisteringscherm, verwarming en ventilatie in een cannabiskas in Carpinteria, Californië.
Hamer en spijkers
In 1986 zette Peter samen met Bert Neeft Horticultural Labour Services op. “Ongelooflijk als je terugkijkt wat we in 33 jaar hebben meegemaakt. We zijn letterlijk met een hamer en een paar spijkers begonnen. Toen we onze licentie gingen aanvragen, werden we onder ‘Landscaping’, gezet - ofwel tuintjes aanleggen. Kassenbouw kenden ze niet. Algauw begonnen we schermen te leveren, aangezien die energiecrisis ook hier doordrong. Wie wil groeien, moet de staat uit. Dus onder de noemer Total Energy Group leveren we sinds 1997 schermen, verwarmingsinstallaties en ventilatoren, LED-belichting en klimaatcomputers door het hele land.
Total Energy Group is ieder jaar present met een stand op Cultivate in Ohio.
Peter geeft toe dat hij de gigantische schaalvergroting in de tuinbouw jaren geleden niet had voorzien. “Die verregaande mechanisering die je zag in de landbouw – met steeds grotere machines – had ik niet bedacht voor onze sector. Zulke grote machines krijg je de kas niet in, redeneerde ik. Ik dacht dat de tuinder zelf altijd belangrijker zou zijn dan de machines. Nu zijn ook in de VS bedrijven van 100 hectare niet vreemd meer.”
Tuinbouw heeft de toekomst
In de VS is de tuinbouw nog lang niet uitontwikkeld, meent Peter. “Wereldwijd trouwens niet. Klimaatverandering, waterschaarste, tekorten aan arbeiders, verstedelijking; op al die zaken is geconcentreerde landbouw het antwoord. En dat kan alleen maar in een moderne kas, die je op de gekste plekken neer kunt zetten. Daarmee kun je de middelen super efficiënt inzetten. Om het nog niet te hebben over de mogelijkheden van mechanisering en automatisering. Het maakt me trots dat wij als tuinbouwsector oplossingen kunnen bieden voor de problemen waar de wereld mee knokt. Ik vraag me weleens af of we dat wel genoeg erkennen. Natuurlijk, er is geld te verdienen in deze sector. Maar als een Hollandse Amerikaan combineer ik dat idealisme graag met ondernemerschap.”
Dit is het vierde deel in een serie 'Andere Tuinbouwtijden' waarin diverse 'oude rotten in het vak' terugblikken op vervlogen tijden. En waarin we onderzoeken wat hun werk heeft betekend voor de tuinbouwsector van nu.
Deel 1: Piet Bom - Fiberglass kassen de opvolger van aluminium?
Deel 2: Henry van der Lans - We sliepen in hetzelfde hotelletje...
Deel 3: Rob Grootscholten - 42 jaar kassenbouw in een notendop