Tholen - "Echte telers met jarenlange praktijkkennis, die het verschil kunnen maken en mensen kunnen opleiden in het vak, zijn straks met een lantaarn te zoeken", schrijft Jos Reeuwijk, voormalig teler en tegenwoordig adviseur, op LinkedIn. Het is zijn reactie op het tv-item met tomatenteler Leo van der Lans van afgelopen zondag. Het item heeft wat losgemaakt en dat doet ook de blog van Jos, zo is aan de reacties te zien.
Jos werpt in zijn blog de vraag op of het beroep 'teler' binnenkort nog wel bestaat. Dit omdat door de schaalvergroting kleinere teeltbedrijven zijn verdwenen en met hun ook de telers van 'de oude stempel'. De glastuinbouw is volgens Jos verworden tot een 'massaproductie-industrie'.
Een ontwikkeling die volgens Jos overigens niet alleen in de glastuinbouwsector speelt. "Het speelt in veel meer sectoren, waar kennis van oudere werknemers niet meer gewaardeerd wordt. En dat terwijl in de glastuinbouw je met gedetailleerd sturen van een gewas meer kilo's kunt produceren en zo het salaris van zo'n mentor, zo'n oudere werknemer met ervaring, noem het een coach, al snel hebt terugverdiend."
Standaardisatie
Die 'industrie' waarin de glastuinbouw langzaamaan steeds meer veranderd, daarvoor worden nieuwe telers opgeleid, al is het aantal aanmeldingen voor tuinbouwopleidingen lager dan de vraag. En afstudeerders die teeltkennis combineren met IT-kennis zijn helemaal moeilijk te vinden. IT-kennis, die is er wel - kijk bijvoorbeeld maar naar de Autonomous Greenhouse Challenge, daar kunnen de telers niet meer zonder.
"Bij die challenge mag niemand meer in de kas komen en daar gaat het mis als je het vergelijkt met oorspronkelijke telers met groene vingers", meent Jos. "Een teler hoort tussen het gewas te lopen, om de planten te lezen en het klimaat te voelen. Liefst in korte broek, want je moet ervaren hoe het klimaat voelt dat bij een bepaald type gewas hoort." Jos zou dan ook graag de strijd aangaan met de teams in de challenge. "Ik denk dat ik er een hogere productie uit haal."
Gezelschapsrobot
Jos twijfelt dus over de teeltkennis van de nieuwe generatie telers. "Ze hebben veel theoretische kennis, maar kunnen ze ook een plant ‘lezen’, zoals de oorspronkelijke telers, die het vak van vader op zoon in de praktijk hebben geleerd? Hoeveel echte telers zijn er nog, die aan een plant kunnen zien wat hij mankeert, welke voedingstoffen hij ontbeert en hoe je met het werken op details een topproductie kunt behalen?"
O, die 'echte telers' zijn best nog te vinden en ze willen ook dolgraag aan de slag, maar ze kunnen het tempo van een buitenlandse gewasmedewerker niet meer bijhouden en zijn daarom niet interessant voor de productiebedrijven, zo observeert Jos. "Tegenwoordig gaan de productiebedrijven niet meer voor topproducties, maar voor standaardisatie, want met een standaard teeltplan kan iedereen telen."
En dat doet best een beetje pijn. "Ja, pijn doet alles waar je ziet dat de menselijke maat verdwijnt. Kijk ook naar de zorg waar zorgverleners vervangen worden door een gezelschapsrobot..."
Kennisexport
Overigens is het niet zo dat Jos het belang van automatisering niet inziet. "Arbeid gaat in Nederland een probleem worden voor de continuïteit van bedrijven. Ik houd mijn hart vast. Als de Polen straks niet meer komen, wie dan wel?"
Automatisering kan die 'standaard arbeid' vervangen en Jos onderkent dat dat essentieel is voor de agrarische sector in zijn algemeenheid en de glastuinbouw in het bijzonder. "Maar om vervolgens het verschil te maken, moet je een hogere productie en een betere kwaliteit behalen en daarbij blijft menselijke kennis belangrijk. Laat je dat lopen (en Jos ziet dat veel teeltervaring momenteel al geëxporteerd wordt naar het buitenland), dan wordt je door het buitenland in gehaald."
Theoretische basis
Bij die eerder genoemde standaardisatie hoort een theoretische basis. Nog even terug naar de blog. In de reacties onderaan is men het daarover eens. Of 'hoogopgeleid' (lees een HBO of MBO-tuinbouwopleiding) daarbij een vereiste is, daarover verschillen de meningen. Maar de praktijk, die mag niet vergeten worden, zo is iedereen het wel eens. Jos: "Ik ben van mening dat passie voor het vak je nog veel verder kan brengen dan een leerboek."
Voor meer informatie:
Jos Reeuwijk
LinkedIn