Omgaan met luchtvochtigheid overdag is in een semi-gesloten kas anders dan in conventionele kassen. Maar hoe beïnvloedt de verbeterde luchtbeweging de planten ’s nachts? Godfried Dol, gespecialiseerd in de teelt in semi-gesloten kassen, gaat er hieronder dieper op in.
In een conventionele kas zetten telers het verwarmingssysteem aan wanneer het luchtvochtigheidstekort (HD) onder de 1.0 – 2.0 gram per kubieke meter komt, zelfs als er geen vereisten zijn om de planten warm te houden. De warmte verplaatst zich en verwarmt de lucht, wat zorgt voor een lagere HD. Vochtigheid wordt verspreid via de ventilatoren. Dit helpt bij het voorkomen van ziektes zoals meeldauw en botrytis. In een semi-gesloten kas kan een HD van 0,2 tot 0,5 nog prima. Dit heeft belangrijke gevolgen voor de verwarmingskosten en het energieverbruik.
Als we ons afvragen waarom conventionele kastelers het verwarmingssysteem willen gebruiken om de vochtigheid te verminderen, dan ligt het antwoord in de luchtbeweging die ontstaat door de warmte. De ventilatoren in een semi-gesloten kas doen dit veel efficiënter (en goedkoper).
Als we bedenken wat de echte reden is waarom telers het verwarmingssysteem aanzetten bij een vochtigheid van meer dan 85% (HD=1,3 bij 18 graden Celsius), dan komt dat doordat de luchtvochtigheidsmeter boven de planten te vinden is. Een luchtvochtigheid van 85% in een conventionele kas betekent dat de luchtvochtigheid in de lagere gebieden van de kas, met veel bladeren en weinig luchtcirculatie, bijna 100% bedraagt. Deze vochtigheid veroorzaakt botrytis en meeldauw.
In een semi-gesloten kas zorgen de ventilatoren voor een homogener klimaat. Een vochtigheid van 85% bovenin de kas betekent dat dit hetzelfde zal zijn onder in de kas. Er wordt geschat dat 20 – 30% van het brandstofverbruik in een conventionele kas wordt gebruikt voor ontvochtigen. Een semi-gesloten kas vermindert dit verbruik.
Koeling in de nacht en vochtigheid
En hoe zit het met koeling in de nacht? Kunnen we de temperatuur ’s nachts verlagen via de geïsoleerde muur tijdens warme nachten? Het lijkt vreemd om ’s nachts luchtvochtigheid de kas in te laten stromen. Dit zou toch botrytis en meeldauw in de hand werken? Godfried laat een voorbeeld zien.
Als de buitentemperatuur 20 graden is en de vochtigheid 60%, dan is de natteboltemperatuur 15,1. Dat betekent dat telers lucht van 15,1 Celsius naar binnen kunnen blazen met een luchtvochtigheid van 100% door de geïsoleerde muur. Als telers de temperatuur in de kas verhogen naar 18 graden, is de luchtvochtigheid 84%, wat volgens Godfried zeer acceptabel is voor de omstandigheden in de nacht.
Terugkomend op de vraag over het ’s nachts toevoegen van vochtigheid ziet Godfried dat er geen risico op condensatie is als de binnenkomende lucht een lagere temperatuur heeft dan de temperatuur binnen in de kas.
Daarom kunnen telers volgens hem de binnenkomende lucht koelen en bevochtigen als ze denken dat er een voordeel is voor de plant zonder angst voor het vergroten van de kans op ziektes. Dit is vooral belangrijk wanneer de temperatuur overdag hoog is en de kas ’s nachts koel gehouden moet worden om de gemiddelde temperatuur te verlagen.
Het is niet ongewoon om een binnentemperatuur te zien die meer dan 10 graden Celsius lager ligt dan de buitentemperatuur, wanneer de luchtvochtigheid ’s nachts onder de 35% is. Planten houden ’s nachts van een hogere luchtvochtigheid. Een relatieve luchtvochtigheid ’s nachts van minder dan 75% is niet gewenst.
Figuur 1: Meeldauw in tomaten
Donkere weersomstandigheden
Gedurende periodes met donkere weersomstandigheden verliezen planten hun wortels, net als een ongebruikte spier die verdwijnt. Telers in conventionele kassen proberen dit te voorkomen door een buis in de kas aan te zetten en de ventilatoren open te zetten. Dit verhoogt de transpiratie als er een gebrek aan zonlicht is. Er sterven minder wortels af en door deze actie is de plant beter voorbereid op de volgende zonnige dag.
In een semi-gesloten kas zorgen de ventilatoren voor de activering en kunnen ze voor veel meer transpiratie zorgen door de lucht sneller te laten bewegen. Zelfs als de kas in recirculatiemodus is en er helemaal geen lucht wordt uitgewisseld met de buitenlucht, wordt de plant nog altijd geactiveerd door de luchtstromingen als de luchtvochtigheid lager is dan 100%. Door de ventilatorsnelheid te verhogen en 5 – 6 uitwisselingen per uur te behalen kan het afsterven van wortels op een uitstekende manier worden voorkomen en zijn ze klaar voor de eerste zonnige dag.
In zijn laatste update toonde Godfried een tabel met de aanbevolen luchtvochtigheidsrichtlijnen. Hij bracht onderscheid aan tussen een HD met een vegetatief en een generatief effect op de plant. Sommige lezers vonden het volgens Godfried lastig te begrijpen dat een hoge luchtvochtigheid een generatief effect heeft op de plant. Godfried beveelt voor hen een eerder artikel aan waarin dit wordt uitgelegd.
In zijn volgende bericht zal Godfried ingaan op de manieren waarop de kans op ziektes en virussen significant kan worden verminderd in een semi-gesloten kas.
Dit artikel maakt deel uit van een serie over het telen in een semi-gesloten kas. Lees hier meer over no-go's voor semi-gesloten kassen, koeling, het verschil tussen semi-gesloten en kassen met het Pad&Fan-concept en hoe teleurstelling door ongewenste luchtstromen kan worden vermeden, net als teleurstelling door te vegetatieve gewassen of de onjuiste luchtvochtigheid in de kas, ook in tomaat.
Voor meer informatie:
Glasshouse Consultancy
www.glasshouse-consultancy.com
Godfried Dol
LinkedIn
[email protected]
+81 80 700 94 006