Een groep glastuinders, vooral jongere ondernemers, werkt aan een toekomstvisie voor de glastuinbouw in de Bommelerwaard. De visie is bedoeld voor eigen gebruik. Maar ook om aan politiek en samenleving duidelijk te maken dat de glastuinbouwsector veel kan blijven betekenen voor het gebied, en kan bijdragen aan het realiseren van verschillende maatschappelijke opgaven.
"De tijd is rijp om eens goed op papier te zetten hoe wij vanuit de sector aankijken tegen de gewenste ontwikkeling van de glastuinbouw in de Bommelerwaard in de komende tien jaar", zegt Leendert van Tuijl, chrysantenkweker in Zuilichem. Hij maakt deel uit van een groep overwegend jongere ondernemers die het initiatief genomen heeft om Visie 2030 op te stellen.
De ondernemers krijgen hulp van het Glastuinbouwpact Bommelerwaard & Tielerwaard dat een gespecialiseerd bureau heeft ingeschakeld. Het is de bedoeling dat Visie 2030 voor de zomer klaar is.
Waarom zo’n haast? Op de website van het Glastuinbouwpact leggen de betrokkenen het uit. "De noodzaak om als sector goed te weten waar je heen wilt, is nu heel actueel. De gemeenten Maasdriel en Zaltbommel die samen de Bommelerwaard vormen, zijn bezig om een Omgevingsvisie Bommelerwaard op te stellen. Hierin komt ook het toekomstperspectief voor de glastuinbouw aan de orde"’, vertelt Jelle Pippel van Pippel Lisianthus in Brakel. "Onze inzet is om gericht invloed uit te oefenen op de totstandkoming van de nieuwe Omgevingsvisie. En daar kan een toekomstvisie van de sector een positieve rol bij vervullen."
Ruimte voor glastuinbouw
Het belangrijkste uitgangspunt in Visie 2030 is wat betreft de ondernemers dat er in de Bommelerwaard ontwikkelruimte voor glastuinbouw moet blijven. "Van oudsher is de tuinbouw een belangrijke activiteit in de regio. Al generaties lang is de glastuinbouw hier verbonden met de samenleving, en ook een belangrijke economische activiteit. De sector brengt veel dynamiek en werkgelegenheid met zich mee", aldus Pippel.
Dat er ontwikkelruimte voor de glastuinbouw in het gebied moet blijven, houdt ook rechtstreeks verband met het grote aantal jonge ondernemers in de glastuinbouwsector. "In tegenstelling tot sommige andere agrarische sectoren is bedrijfsopvolging hier geen punt van zorg. Er zijn veel jongeren die voor zichzelf een toekomst in de glastuinbouw zien, en daar met veel ambitie werk van maken."
Desondanks is het geen vanzelfsprekendheid dat er politiek draagvlak blijft voor de glastuinbouwsector in het gebied, constateert Gerard Selman, programmamanager Glastuinbouwpact Bommelerwaard & Tielerwaard. "Het is van belang goed naar de argumenten van de burgers en de politiek te luisteren. De Visie 2030 kan helpen om hierover in gesprek te gaan", aldus Selman.
"De glastuinbouw is een sector waarin innovaties elkaar in snel tempo opvolgen. Moderne glastuinbouwbedrijven produceren op een duurzame manier. Kwekers maken bijvoorbeeld volop gebruik van natuurlijke vijanden bij de bestrijding van plagen en ziekten. Qua energieverbruik hebben tuinders de afgelopen jaren grote stappen gezet. Zowel binnen de afzonderlijke bedrijven als gezamenlijk door onderzoek naar de aanleg van een CO2-netwerk en geothermie. Ondernemers spannen zich in om arbeidsmigranten huisvesting te bieden op de bedrijven, zodat er geen druk ontstaat op het woonruimte-aanbod in de dorpen."
Maatschappelijke opgaven
Het is ook de bedoeling om met Visie 2030 duidelijk te maken dat de glastuinbouw een belangrijke speler kan zijn bij het realiseren van maatschappelijke opgaven. "Denk met name aan de energietransitie en waterberging", zegt Pippel. "Glastuinbouwbedrijven zijn goed te combineren met de opwekking van groene energie. Elders in Nederland zijn er al goede voorbeelden van de combinatie glastuinbouw met windmolens. Ook bij de verdeling van warmte kunnen tuinbouwbedrijven een rol spelen waardoor per saldo de behoefte aan energie van huishoudens voor het verwarmen van woningen afneemt."
Clusters van bedrijven
De opstellers van Visie 2030 constateren dat het clusteren van landschappelijke glastuinbouwbedrijven kansen biedt voor een meer robuuste invulling. Van Tuijl: "Op dit moment is het zo dat bedrijven bij nieuwbouw zelf de landschappelijke inpassing rond de nieuwe kas invullen. Wij denken dat je meer kunt bereiken door de landschappelijke inpassing op clusterniveau te realiseren. Je creëert dan als het ware een groene zone aan de buitenkant van een glastuinbouwcluster. Dat biedt veel mogelijkheden. Je kunt er onder meer ruimte voor waterretentie creëren, bijvoorbeeld in combinatie met zonnepanelen. En als je een fietspad door een groene rand langs een tuinbouwcluster aanlegt, koppel je er ook een recreatieve functie aan."
Selman voegt toe: "Op deze manier verbind je de toekomstige vestiging van glastuinbouwbedrijven aan een kwaliteitsplan. Dit plan zorgt enerzijds voor ontwikkelingsperspectief voor bedrijven, en biedt anderzijds ruimte voor invulling van maatschappelijke opgaven op het gebied van inpassing, energie en water."
Kavels
Van belang voor de ontwikkelmogelijkheden van glastuinbouw-bedrijven is de beschikbaarheid van voldoende bedrijfskavels; kavels die qua grootte en vorm voldoen aan de toekomstige wensen van ondernemers. Selman stelt vast dat het aanbod van zulke kavels in het gebied beperkt is. "Stel je wilt als ondernemer op dit moment een nieuw bedrijf bouwen in de Bommelerwaard, en je zoekt daar een kavel van 10 ha voor. Dan is die heel moeilijk te vinden."
Pippel en Van Tuijl stellen vast dat een goede toekomst van de glastuinbouw in de Bommelerwaard van overheden vergt dat ze ruimtelijke keuzes maken. "En voor ondernemers blijft het belangrijk om naast het individuele bedrijfsbelang de gezamenlijke belangen niet uit het oog te verliezen. De toekomstige ontwikkeling van succesvolle tuinbouwclusters vraagt om een collectieve aanpak."