Op verzoek van Glastuinbouw Nederland en Glastuinbouw Waterproof heeft CLM onderzocht wat de oorzaak zou kunnen zijn van de normoverschrijdingen van niet langer toegelaten gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater. In het oppervlaktewater in glastuinbouwgebieden worden nog steeds gewasbeschermingsmiddelen gevonden die al langere tijd niet meer zijn toegelaten. In het project ‘Herkomst onverwachte gewasbeschermingsmiddelen in water’ is daar onderzoek naar gedaan. Op Glastuinbouw Waterproof geeft Peter Leendertse namens CLM een update.
Soms overschrijden de gevonden middelen de waterkwaliteitsnorm. Deze normoverschrijdingen zijn besproken met de sector en zijn voor telers onverwacht en onverklaarbaar, schrijft Leendertse. "Voor niemand is duidelijk wat de herkomst kan zijn. Illegaal gebruik wordt niet gezien als belangrijke oorzaak, ook omdat er sommige middelen bij zijn die niet logisch zijn om toe te passen in de glastuinbouw."
Waterkwaliteitsmetingen
De telers willen weten of de normoverschrijdingen mogelijk kunnen worden veroorzaakt door nalevering uit sediment, atmosferische depositie, saneringen van tuinbouwgebieden, peilaanpassing, klimaatverandering of dat de middelen nog zijn toegelaten als (dier)geneesmiddel of biocide, voor particulier gebruik of in andere gewassen zijn toegelaten, of worden toegepast in illegaal geteelde gewassen zoals cannabis.
Doel van het project was het achterhalen van de herkomst van een achttal werkzame stoffen van gewasbeschermingsmiddelen. Middelen die geen toelating meer hebben in de glastuinbouw, maar nog wel voor overschrijdingen zorgen in waterkwaliteitsmetingen.
Het project is begeleid door een begeleidingscommissie, samengesteld uit medewerkers van de waterschappen Hunze en Aa’s en Limburg en de hoogheemraadschappen van Delfland en Schieland & Krimpenerwaard en vertegenwoordigers van Glastuinbouw Nederland.
Conclusies
De acht onverwachte stoffen (bitertanol, fipronil, imidacloprid, pendimethalin, permethrin, thiamethoxam, thiofanaat-methyl en carbendazim) worden aangetroffen in het oppervlaktewater. Zeven van de acht overschrijden in meer of mindere mate de oppervlaktewaternormen in de vier onderzochte glastuinbouwgebieden.
Zeven van de acht onverwachte stoffen zijn inmiddels verboden als gewasbeschermingsmiddel. Voor de glastuinbouw als bron kan de toepassing als gewasbeschermingsmiddel - voordat het verbod van kracht was - hebben bijgedragen aan de normoverschrijdingen wanneer sprake was van geen of onvoldoende aansluiting van de kassen op het riool en de gewenste zuivering nog niet werd uitgevoerd of onvoldoende effectief was. Of dat er sprake was van lekkages in de kassen. Eventueel kan ook illegaal gebruik na het verbod hebben plaatsgevonden.
Aanbevelingen
De onderzoekers bevelen aan om voor alle acht stoffen de jaarlijkse monitoring in het oppervlaktewater voort te zetten en systematisch na te gaan of de gehalten afnemen. Ook wordt aanbevolen om in relevante situaties (honden met fipronil- of imidaclopridhoudende antivlooienmiddelen en –banden, die in het oppervlaktewater zwemmen) te onderzoeken of het betreffende water de stoffen bevat.
En zo nodig het zwemmen van deze honden in het gebied te verbieden. Recent gebruik in de periode dat er nog een toelating was kan ook bij hebben gedragen aan de normoverschrijdingen, wanneer de vereiste zuivering toch onvoldoende was terwijl de aansluiting en lozing van het proceswater via het riool niet optimaal werkte.
Ook lekkages in de kassen worden genoemd. Advies is het blijven monitoren van deze stoffen en een check op illegaal gebruik.
CLM adviseert om bij monitoring en evaluatie van normoverschrijdingen van glastuinbouwgebieden de verdiepingsanalyse en beslisboom te gebruiken die als onderdeel van dit project is ontwikkeld.
Bron: Glastuinbouw Waterproof