Een reden voor het succes van de Nederlandse glastuinbouw is het efficiënte ontwerp van de Nederlandse kasconstructies. De meeste kassen met glazen omhulling zijn ontworpen met het programma 'CASTA/Kassenbouw'. Dit is ontwikkeld door TNO, samen met bedrijven uit de sector. Ook internationaal wordt er gebruik van gemaakt.
Ontwerpprogramma voor kassen
Het ontwerpprogramma is in gebruik sinds 1989. De introductie ervan zorgde mede voor de snelle schaalvergroting van de Nederlandse kassen. Kassenbouwers kunnen met het programma efficiënt maatwerk leveren bij het berekenen van de onderbouw van Venlo- en andere typen kassen.
TNO'er Hans 't Hart licht het programma als volgt toe: "Het programma biedt inzicht in de consequenties van de verschillende alternatieven. De constructie wordt economisch aantrekkelijk en zo licht als mogelijk is zonder dat de constructieve veiligheid in het geding komt. De controleberekeningen zijn conform de kassenbouwnorm NEN 3859 en het Bouwbesluit. CASTA/Kassenbouw kan ook overweg met buitenlandse bouwnormen."
Handig voor kassenbouwer en teler
Het rekenprogramma CASTA/Kassenbouw levert niet alleen maatwerk voor de kassenbouwer, maar ook voor de teler. Die krijgt een kas die specifiek is aangepast aan zijn bedrijfsvoering, tegen de juiste mix van prijs en kwaliteit. De lichtdoorlaat is optimaal en de veiligheid is zo goed mogelijk gewaarborgd. Omdat de kas voldoet aan de Nederlandse kassenbouwnorm, kunnen telers de kas probleemloos verzekeren.
Stichting Hortivation
De Nederlandse kassenbouwsector werkte vanaf het begin mee aan de ontwikkeling van CASTA/Kassenbouw. Daarvoor is stichting Hortivation opgericht. Bestuurslid Dave Fennema van Dalsem Tuinbouwprojecten noemt het programma de parel van de kassenbouw:
'Het programma bespaart ons maanden werk en we kunnen de telers veel beter bedienen. De samenwerking met TNO verliep vlot. We begrijpen elkaar goed en er is onderling vertrouwen. We werken nu aan verbeteringen, onder andere door uitbreidingen met nieuwe modules en aanpassingen aan de laatste ontwikkelingen en eisen. Zo maken we optimaal gebruik van snelle rekensystemen, die steeds ingewikkelder rekenmodellen aankunnen.'
Hans 't Hart: 'We hebben al veel contact met de sector en andere ondernemers die zich willen aansluiten bij Hortivation zijn welkom. Ook voor buitenlandse kassenbouwers zijn er mogelijkheden tot samenwerking.'
Hoeveelheid licht in kassen berekenen
De lichtinval is een belangrijk element bij het ontwerp van de kas. Hoe minder licht een kasconstructie onderschept, hoe minder kunstlicht er nodig is. De kas is dan milieuvriendelijker en de energielasten voor de telers zijn lager. Daarom ontwikkelt TNO modellen die berekenen hoeveel licht een constructie tegenhoudt.
Hoge lichttransmissie
De lichttransmissie, de hoeveelheid licht die een kasconstructie doorlaat, is een belangrijk onderdeel van het ontwerp van een kas. Een hoge lichttransmissie betekent dat de teler met dezelfde hoeveelheid energie een grotere oogst kan krijgen. Ontwerpers en bouwers willen daarom, net als de teler, al in de ontwerpfase beschikken over exacte berekeningen op dat gebied.
Subsidie via Groen Label Kas-certificaat
Een kas met voldoende lichttransmissie kan bovendien in aanmerking komen voor een Groen Label Kas (GLK) certificaat en daarmee voor een aantrekkelijke subsidie. De toekenning van het certificaat past in de doelstellingen van de Nederlandse glastuinbouwsector als geheel, die streeft naar vergroting van de duurzaamheid.
Eenvoudige berekening
Via software met de IDT-methode van TNO is het mogelijk de lichttransmissie op een eenvoudige manier te berekenen. Bouwers kunnen de profielen van de constructie in de database invoeren en het programma berekent vervolgens de lichtonderscheppingsfactor. De gegevens daarover zijn bruikbaar bij het aanvragen van het GLK-certificaat.
Complexere modellen
Naast de IDT-methode heeft TNO ook meer complexe modellen ontwikkeld waarmee in combinatie met al bestaande 'tracing-software' nieuwe situaties kunnen worden doorgerekend. Bij 'ray tracing' wordt een groot aantal individuele lichtstralen gevolgd, die bijvoorbeeld afkomstig kunnen zijn van breking of reflectie. Zo is onder andere de invloed van een afwijkend schermpakket te berekenen.
Rekentool voor lichtdoorlaat
Een ander voorbeeld is een rekentool, die tegelijkertijd zowel de lichtdoorlaat als de elektrische opbrengst van PV-panelen in een kasdek berekent. Ontwerpers en bouwers van kassen kunnen gebruik maken van de modellen van TNO als zij bezig zijn met productontwikkeling en willen weten wat de invloed daarvan is op het licht in de kas.
Bron: TNO