De chrysantenteelt heeft de afgelopen twintig jaar voor aanzienlijke uitdagingen gestaan en de nodige veranderingen doorgemaakt. Innovaties zoals insectengaas, de inzet van biostimulanten, vloeibare bemesting en biologische bestrijding spelen een cruciale rol in het toekomstbestendig maken van de sector.
Richard van Spronsen komt al meer dan twintig jaar bij chrysantenkwekerij Kamuro. Richard: "Het is er in de deze teelt niet gemakkelijker op geworden. Het aantal toegelaten gewasbeschermingsmiddelen neemt steeds verder af. Wat er overblijft kan alleen nog sporadisch ingezet worden." Samen met zijn collegaspecialisten van Van Iperen zet hij zich in om de chrysantenteelt, die in Nederland van heel hoog niveau is, te behouden voor ons land.
Frank van Zeijl: "Als je ziet waar we nu staan ten opzichte van twintig jaar geleden, dan hebben we heel veel bereikt. Er is zoveel ten goede veranderd. We zetten in op een systeemaanpak waarbij biologie, gewasbeschermingsmiddelen, biostimulanten, groene middelen en bemesting zoveel mogelijk op elkaar afgestemd zijn."
Volgens Frank heeft de sector anno nu met meerdere uitdagingen te maken. Allereerst noemt hij de aangekondigde verhoging van de energiebelasting in 2025. "Als dat echt doorgaat, zal dat enorme gevolgen hebben voor de sector. Dan gaat de kostprijs per meter flink omhoog. Of we moeten versneld van het gas af kunnen gaan, maar dat is niet haalbaar."
De chrysantenteelt is nog steeds een grondgebonden teelt. Eén keer per jaar wordt de grond bij Kamuro gestoomd om ziekten en plagen te kunnen voorkomen. Tijdens de piek van hoge gasprijzen van de afgelopen jaren zijn verschillende telers gaan experimenteren om te zien of het ook zonder stomen kon. Richard: "Bijna alle telers zijn daarvan teruggekomen. Een enkeling heeft het een jaar of drie volgehouden. Maar aaltjes en de schimmelziekte verticillium krijgen we op dit moment zonder stomen nog niet helemaal onder controle. We zijn dan ook steeds op zoek naar een manier om in de toekomst toch zonder stomen te kunnen. Ook onkruid neemt steeds meer toe. Daar hebben we geen middelen meer tegen die toegelaten zijn in de grondgebonden chrysantenteelt."
Stomen zorgt ervoor dat de grond volledig schoon is, wat een ideale basis vormt voor de groei van chrysanten. Na het stomen, is de grond zo steriel dat planten er perfect in groeien. Frank: "Naast stomen, moet de structuur van de grond goed zijn. Er moet voldoende lucht in de grond zitten. Door daarin te investeren, hebben wij minder last van aaltjes en verticillium. De ronde voor het stomen, spitten we en daarna trekken we met pennen de grond los. Dat doen we nu een jaar of vijf en dat werkt tot nu toe heel goed."
Innovaties in tripsbestrijding
Bij Kamuro is er een groeiend vertrouwen dat ook tripsdruk onder controle kan worden gehouden. Momenteel gebruikt het bedrijf de roofmijt montdorensis in combinatie met de roofwants orius. "De eerste pakt vooral de larven aan en de tweede ook de volwassen trips," legt Richard uit. "Wel is het van belang dat we dit doen in combinatie met insectengaas, waardoor we mineervlieg, rups en wants buiten de deur houden. Anders moet je toch weer gaan spuiten en dat is nadelig voor de orius." Ook groene middelen en zelfs water vindt de orius niet fijn. "Dat betekent dat je meer orius in moet zetten. We zitten wat dat betreft nog in een testfase. Samen met de leverancier gaan we hier ook een proef opzetten tegen luis met een mix van sluipwesten in combinatie met insectengaas."
Insectengaas
Van Iperen heeft aan de basis gestaan van de ontwikkeling van het insectengaas. Richard: "We kunnen nu eigenlijk niet meer zonder. Het gaas houdt een aantal belangrijke insecten buiten de kas." Wel maakte de installatie van insectengaas luchtbevochtiging noodzakelijk. "Door het gaas heb je minder luchtcirculatie, dus het wordt warmer en benauwder. Dat hef je met luchtbevochtigers gedeeltelijk op," legt Frank uit. Daarnaast gebruikt het bedrijf krijt dat de instraling beperkt en zo verbranding van de bloemen voorkomt. Ook de biologie vindt het zo prettiger. Richard: "Je merkt dat we steeds bezig zijn om nieuwe oplossingen te vinden. Het is een soort ontdekkingstocht samen met de teler."
Frank: "Van Iperen doet veel ervaring op bij andere telers en daar hebben we als sector veel profijt van." Richard: "We voeren niet bij elke kweker dezelfde strategie. De aanpak wordt ook bepaald door de soort chrysanten. Pluischrysanten hebben bijvoorbeeld veelal een langere teeltduur, dus moet je daarin ook rekening houden met je strategie. De bloemen krijgen twee weken voor de oogst een netje waardoor je trips bijvoorbeeld veel minder snel opmerkt en ook moeilijker bestrijdt. Dat vraagt dus om een andere aanpak."
Scoutprotocol
Scouting is een cruciaal onderdeel van de geïntegreerde aanpak. Door regelmatig de gewassen te inspecteren, kunnen telers problemen vroegtijdig opsporen en aanpakken voordat ze uit de hand lopen. Samen met Van Iperen heeft Zentoo een scoutprotocol ontwikkeld om ziekten en plagen vroegtijdig te signaleren en op tijd in te kunnen grijpen. De aangesloten telers zijn verplicht om zich aan dat protocol te houden. Frank benadrukt het belang van die discipline: "De scouting doen wij zelf, de resultaten bespreken we met de specialisten van Van Iperen. Het helpt ons om proactief te handelen en zo erger te voorkomen."
Binnen Zentoo loopt nu het project 100% Groen Geteeld. Dit proefproject zet alle huidige kennis en technieken in om chrysanten 100% groen te kunnen telen. Richard: "Die proef draait nu een half jaar en lijkt veelbelovend. Tot nu toe hebben we een enkele keer moeten corrigeren, maar hebben dat wel met groene middelen gedaan. Alleen de kosten vormen een uitdaging. In een later stadium moeten we ontdekken waar we misschien minder van kunnen inzetten om toch hetzelfde resultaat te boeken."
Bemesting en biostimulanten
Richard wijst op de belangrijke rol die bemesting tegenwoordig heeft in de bestrijding. "Als een plant gezond is, krijgen ziekten en plagen veel minder kans." Biostimulanten spelen een steeds belangrijkere rol in het verhogen van de weerbaarheid van chrysanten. "Met biostimulanten neemt de weerbaarheid van de plant toe, waardoor die beter bestand is tegen ziekten en plagen." Ook hiervoor geldt dat de kosten een bepalende factor zijn. De bloemen moet ook verkoopbaar blijven.
Veel geleerd van andere sectoren
"Wat mij kenmerkt, is mijn vasthoudendheid als het gaat om het oplossen van knelpunten. Ik betrek hier ook andere groeispecialisten bij, soms ook vanuit de akkerbouw en de fruitteelt. Vooral op het gebied van spuittechniek hebben we veel geleerd van andere sectoren. Zo gebruiken we nu in de chrysantenteelt, net als in de akkerbouw, een hechter als hulpstof. Hierdoor is het middel veel effectiever." Richard groeide, zoals hij zelf zegt, op tussen de bloemkolen. Zijn vader had een kleine tuin met 1000 meter glas en 1500 meter buiten. In de kas wisselden spinazie, bloemkolen en chrysanten elkaar door het jaar heen af. Richard begon in de chrysantenteelt als bedrijfsleider, waar hij in aanraking met Van Iperen kwam. 22 jaar geleden werd hij aangenomen als groeispecialist tuinbouw. Tegenwoordig is Richard productmanager gewasbescherming sierteelt.
Voor meer informatie:
Van Iperen
[email protected]
https://www.iperen.com/