Rododendron heeft het als zuurminnende heester moeilijk in onze vaak kalkrijke tuinen. Een screeningsmethode ontwikkeld door een onderzoeker aan ILVO-UGent maakt snelle, objectieve detectie van kalktolerantie in een groot aantal zaailingen tegelijk mogelijk, wat belangrijke perspectieven biedt voor de ontwikkeling van aangepaste cultivars. De onderzoeker bracht met zijn collega's bovendien op basis van eeuwenoude herbariumexemplaren tienduizenden wilde rododendronsoorten uit China in kaart. Door de link te leggen tussen de vindplaats van die rododendronsoorten en een databank met bodemgegevens, kon hij 76 types selecteren die goed groeien op kalkrijkere bodems. De eerste potproeven met kruisingen van die kalktolerantere rododendrons bij ILVO zijn alvast veelbelovend.
Rododendron groeit het best bij een matig zure bodem, een pH van 4 tot 6 is geschikt. In bodems met hogere pH groeit de plant niet goed, omdat essentiële bouwstenen zoals ijzer er veel moeilijker opneembaar zijn.
Leen Leus (ILVO): "Vaak hebben bodems van nature een neutrale tot iets lagere pHmaar in moderne tuinen is de pH vaak hoger door verharding met dolomiet, cementproducten in stabilisé onder terrassen en paadjes of door betonnen boordstenen. Ook het veelvuldig bekalken van gazons verhoogt de bodem-pH. Dat maakt onze tuinen minder geschikt voor rododendrons."
Kweken op turfvrij substraat
Boomkwekers beseffen dat ze het assortiment moeten aanpassen als ze in de toekomst nog rododendrons willen kweken en verkopen. Ook voor de teelt zelf is het goed om pH tolerante cultivars te ontwikkelen, zodat die op minder zuur substraat met turfvervangers zoals compost kunnen groeien. Het gebruik van turf in substraat staat onder druk, omdat het wordt gewonnen in veengebieden en op die manier bijdraagt aan de wereldwijde CO2-uitstoot.
Methode voor snelle screening
De ontwikkeling van nieuwe cultivars – zogenaamde veredeling – kost echter vele jaren tijd. Dat proces kan nu sneller, dankzij de screeningsmethode die onderzoeker Shusheng Wang met zijn collega's op ILVO ontwikkelde. De sleutel tot deze nieuwe methode is een vroege screening van de chlorofylfluorescentie van de kiemende zaden.
Chlorofyl is de groene kleurstof in de bladgroenkorrels in de bladeren die planten hun groene kleur geeft, maar die de plant ook in staat stelt om aan fotosynthese te doen en dus te kunnen groeien. Chlorofylfluorescentie blijkt een goede indicator voor het stressniveau wanneer de net gekiemde plantjes werden opgekweekt op een voedingsbodem met hoge pH (Figuur 1). Serreproeven met de uitgegroeide planten bevestigen dit. Planten die stress ondervonden als gevolg van een hogere zuurtegraad in de potgrond, vertoonden een mindere wortel- en scheutontwikkeling (Figuur 2).
Leen Leus (ILVO): "Het grote voordeel van de nieuwe screeningsmethode is dat veredelaars dit voor vele zaailingen tegelijk én automatisch kunnen uitvoeren, waardoor het snel gaat en de beoordeling ook nog eens objectief is. Bovendien kan het al in een heel vroeg stadium met een techniek die stressverschillen tussen planten aantoont die met het blote oog niet te zien zijn. Bij sommige zaailingen konden we al 2 dagen na kieming op een voedingsbodem met hoge pH stress vaststellen."
Succesvolle kruising met wilde rododendrons
Sinds 1884 zijn in China 90.000 rododendrons in het wild gecollecteerd en opgenomen in herbaria. Op basis van de gedigitaliseerde versie van dit Chinese herbarium selecteerde Shusheng Wang samen met zijn collega's van de botanische tuin in Lushan 31.146 verschillende rododendrons waarvan de locatie kon worden gekoppeld aan de juiste GPS-coördinaten en bodemkenmerken. Hierdoor kon de onderzoeker 76 rododendrontypes aanduiden die in de natuur voorkomen op bodems met hoge pH en daarom veelbelovend zijn om kalktolerantie via veredeling in te brengen in de gecultiveerde rododendrons.
Zaailingen van drie van deze veelbelovende soorten (R. chihsinianum, R. fortunei en R. vernicosum) werden getest in Shushengs doctoraatsproef. Ook kruisingen van deze soorten met onze lokale rododendroncultivars werden in labo- en serreproeven op hun kalktolerantie getest.
Leen Leus (ILVO): "Vooral nakomelingen van R. fortunei deden het goed in minder zure potgrond. Dit toont aan dat er potentieel zit in een gericht veredelingsprogramma naar kalktolerantere rododendron voor de Europese markt."
Bron: ILVO