Als je denkt aan de Koerdische Autonome Regio of aan Irak, is glastuinbouw misschien niet het eerste wat in je opkomt. Toch liggen er kansen in de regio, ziet Adriaan IJsselstein, die sinds kort als consul-generaal in de Koerdistan Regio van Irak gevestigd is. "Holland staat hier voor kwaliteit en goede kennis. Het vraagt misschien meer geduld dan in Nederland, maar dan liggen er zeker kansen."
De Koerdistan Regio van Irak is een autonome regio, en is ook in roerige tijden een baken van relatieve rust en stabiliteit geweest, vertelt Adriaan. En dat niet alleen: er zijn ook behoorlijk wat Nederlanders te vinden. Zowel zij die na de oorlogen en onderdrukking eind vorige eeuw naar Nederland vluchtten en na 2003 als ondernemer met Nederlands paspoort zijn teruggekeerd naar het gebied, als andere Nederlandse ondernemers. Vandaar ook dat de relatie met Nederland intensief en positief is, en al heeft geresulteerd in opmerkelijke ontwikkelingen. Zo is mede dankzij de Nederlandse aardappelsector de Koerdistan Regio Irak van importeur van aardappelproducten uitgegroeid tot exporteur van onder andere friet naar het Midden-Oosten. Lokale aardappelproductie is in ongeveer een decennium gestegen van enkele duizenden tonnen per jaar in 2012 tot minstens 600.000 ton in 2024. "Dankzij Nederlands pootgoed, kenniswuitwisseling en Nederlandse technologie voor het poten, oogsten, en de verwerking, tot de chips- en fritesfabrieken aan toe", somt Adriaan op. "Die sector gaat inmiddels heel goed, en verschaft veel mensen werk, en dat dankzij Nederlandse inbreng. We werken nu nauw samen aan de verduurzaming van de teelt en verwerking. Nederland exporteert nog steeds pootaardappelen hierheen, maar deze regio is van importeur naar exporteur van onder andere friet gegroeid."
De groentensector zou zomaar een soortgelijke ontwikkeling door kunnen gaan maken. Het land heeft weliswaar een omvangrijke productie, maar de afstemming van bijvoorbeeld de tomatenproductie op de marktvraag is niet goed. "Er is geen gebrek aan een goede oogst, maar dat is maar eens per jaar – en dan is het marktaanbod overvloedig en eenzijdig", schetst Adriaan. "Diversificatie, kwaliteit van de productie, verpakking, opslag en vervoer staat nog in de kinderschoenen, waardoor een groot deel van de productie verloren gaat. En als het seizoen eindigt, wordt er weer geïmporteerd vanuit omringende landen als Turkije en Iran."
Hetzelfde geldt voor de sierteeltsector, die nu nog in de kinderschoenen staat. Hoewel het overgrote deel van het plaatselijke aanbod bloemen en planten afkomstig is uit Nederland, is er bijvoorbeeld ook een lokale rozenkwekerij en zijn er andere kleinschalige sierteeltinitiatieven. "In de periode dat het vliegverkeer moeilijk liep, kon deze rozenkwekerij door blijven leveren. Nederlandse technieken zouden kunnen helpen de teelt verder te verbeteren, en vooral de duurzaamheid van de teelt te bevorderen."
Ook de overheid ziet deze kansen. De regionale overheid zet in op diversificatie van de economie via met name de landbouw. Met 6,5 miljoen inwoners in de Koerdistan Regio zelf, en met 46 miljoen inwoners in federaal Irak, is er bovendien een ruime afzetmarkt. "Het land Irak als geheel, en ook deze Regio, haalt veel geld uit olie. Maar dat is niet duurzaam en verschaft relatief weinig banen. Bovendien willen ze minder afhankelijk zijn van andere landen voor hun voedselvoorziening." Daarom is de overheid bereidwillig om investeringen te stimuleren. Niet zozeer met een zak geld, maar wel door projecten te faciliteren en ondernemers te ondersteunen.
In het gebied zijn al vele kleine en enkele grote "glas"tuinbouwondernemingen te vinden. Folietunnels zie verspreid over de regio, vooral rond Sulaymania en Erbil, maar ook meer professionele kassen bestaan. Daarbij gaat het onder andere om tomaten- en komkommerkwekerijen en opkweekbedrijven, die vaak deels met Turkse materialen zijn ingericht. "Er zijn veel vooroordelen over deze regio, maar de handelsrelaties van de regering van de Koerdische Autonome Regio met de buurlanden zijn goed. Turkije investeert veel in deze regio en is bijvoorbeeld erg actief in de bouw en infrastructuur. En er zijn Turkse toeleveranciers actief, ook op het gebied van tuinbouw. Alleen – en dat is onze kracht - Nederland wordt sterk geassocieerd met kennis en kwaliteit." Zo wordt momenteel de laatste hand gelegd aan het project van een Nederlands-Koerdische ondernemer die samen met Nederlandse investeringen en een Nederlandse kassenbouwer een glastuinbouwproject realiseert. Dit project is door de Nederlandse overheid gestimuleerd, onder andere om te tonen hoe er met minder waterverbruik betere oogstresultaten behaald kunnen worden. "Er is water beschikbaar, maar het gebruik ervan kan veel efficiënter."
En dat geldt eigenlijk voor meer zaken, schetst Adriaan. "Er is vlak land beschikbaar, er zijn genoeg werknemers – maar er moet wel in geïnvesteerd worden. "Op kennisgebied, en dat doen de werkgevers nu zelf, maar ook op bijvoorbeeld arbeidsrecht en duurzaamheid, want ook op die gebieden zijn grote stappen te maken. Je ziet dat Nederlandse ondernemers een voorbeeldrol kunnen spelen door bijvoorbeeld te voorzien in training en goede arbeidscontracten."
Het mag duidelijk zijn – ondanks dat hij nog niet zo lang in het land gevestigd is, ziet Adriaan de potentie. "De glastuinbouwsector staat hier nog in de kinderschoenen, en ondernemen is anders dan in Nederland. De banken werken anders, en je bent niet klaar met een goede offerte en drie telefoontjes. Het vraagt een avontuurlijkere instelling, meer geduld, meer kopjes thee, en avondmaaltijden, maar dan zijn er zeker interessante mogelijkheden."
Voor meer informatie:
Nederlands consulaat-generaal in Erbil, Irak
3rd Floor Ster Tower
Gulan Street
Erbil
Irak
+964 75 15 01 97 56
+31 247 247 247