Tholen - Woensdagmiddag zijn op het LichtEvent de nieuwste ontwikkelingen in belichting weer besproken. Een belangrijk onderdeel van het plenaire programma was het bespreken van vijf trends met drie telers. Zij deelden met hun in groten getale naar Bleiswijk gekomen collega's hun ervaringen.
Daarna was het tijd voor workshops, en rondleidingen door de kassen van zowel gastheer Delphy als Wageningen University & Research. Delphy en WUR organiseerden het LichtEvent samen met Glastuinbouw Nederland en Plant Lighting in het kader van het innovatieprogramma Kas als Energiebron.
© Thijmen Tiersma | BP.nl
Lars van Baar (Agro Care), Harry Wubben (Harry Wubben Flowers), Ruud Duijvesteijn (Opti-Flor) en Eric Poot (Delphy) tijdens het panelgesprek over trends in belichting. Bekijk hier het fotoverslag van de middag.
Steeds vaker full LED
De eer om vijf trends te bespreken was aan Anja Dieleman van Wageningen University & Research. De eerste trend, die voor niemand in de zaal nog nieuw zal zijn geweest, is de overstap van HPS-belichting naar LED-belichting. "Eigenlijk is alles hierdoor veranderd", gaf de onderzoeker plantenfysiologie aan. LED-belichting heeft effect op CO₂, vocht en warmte, om maar een aantal dingen te noemen.
Op het podium zaten tomatenteler Lars van Baar van Agro Care, santinikweker Harry Wubben van Harry Wubben Flowers en Ruud Duijvesteijn van Opti-Flor, waar ze orchideeën kweken. Alle drie de telers hebben inmiddels ervaring met LED, en ook steeds vaker met 100% LED. 6 van de 8 kassen in van Agro Care in Middenmeer zijn inmiddels overgeschakeld naar full LED. De overige 2 kassen staan op de nominatie om van hybride naar full LED om te schakelen.
Ook bij siertelers Harry en Ruud is de overschakeling naar full LED al gemaakt. Harry erkende in de eerste winter onder full LED wel geschrokken te zijn. Hij had destijds het gevoel nog veel te moeten leren. Een winter later is hij al een stuk positiever. "Het was genieten in de tuin." Volgens de santinikweker is het én-én-én wat maakt dat, alles bij elkaar, LED goed voor hem werkt.
Bij Opti-Flor zijn de koude afdelingen uitgerust met 100% LED. Ook alle warme afdelingen voor de orchideeënteelt gaan eerdaags nog naar full LED. Twijfel is er nog wel over het aanzetten van verrood. Wel geïnstalleerd, erkent Ruud, maar zet je het ook aan?
Spectrum kiezen en dynamisch belichten
De vraag van Ruud sluit aan bij de tweede trend die Anja noemt: sturen met spectrum. In tomaat proberen telers met verrood het probleem van oedeem in de hand te houden. In de sierteelt, met vaak diverse rassen in een kas, is de uitdaging om de juiste spectra bij de juiste planten te krijgen. En dan zwijgen we nog even over wat dat het juiste spectrum is. Nog altijd wordt hier volop onderzoek in gedaan, al lijken steeds meer telers in ieder geval niet meer puur rood-blauw te belichten, en ook groen in hun spectrum toe te willen voegen.
LED-fabrikanten hebben, naast meer spectrumkeuze, ook de optie om dynamisch te kunnen belichting dankzij dimbare armaturen voor telers beschikbaar gemaakt. Tomatenteler Lars kent de mogelijkheden, en benadrukte dat het belangrijk is daarbij niet alleen naar elektriciteitsbesparing te kijken, maar ook naar bijvoorbeeld bestuiving. De hommels moeten namelijk wel blijven vliegen. Tijdens de rondleiding was bij proeven voor het Masterplan Belichting ook een vergelijking tussen dynamisch belichten, oftewel 'intervallen in de tomatenteelt' zo merkte een bezoeker terecht op, en stabiel continu belichten te zien.
© Annet Breure | BP.nlVolle bak op het LichtEvent, met telers en techniekbedrijven. Bekijk hier het fotoverslag van de middag.
Waar gaat het heen?
Bij puntje vier en vijf in de presentatie van Anja ging het over 'intelligente strategieën' en ook werd de telers gevraagd welke sensoren ze graag nog zouden toevoegen in hun teelt. Harry test met sensoren van Vivent, die het 'hartritme' van zijn gewas in de gaten houden. Hij is enthousiast over de berg aan kennis die het hem oplevert. In de kassen van Opti-Flor meten sensoren van Sendot fotosynthese-efficiëntie en houden ze met weegschalen verdamping bij. Ook Agro Care werkt met Sendot-sensoren.
Waar het de komende drie jaar heen gaat, wil Eric Poot van de drie telers nog weten. Ruud ziet, kijkend naar veelbelovende proeven met daglichtloos telen, binnen nu en drie jaar de eerste daglichtloze kas voor orchideeënteelt wel gebouwd worden. Harry test met CO2-afvang met de techniek van Skytree en ziet hier toekomst in en Lars wijst nog op insectengaas en ontvochtigen als ontwikkelingen om naar te kijken. Dat gebeurt ook nu al, en voor wie nog niet op de hoogte was, waren er workshops en rondleidingen om bijgepraat te worden.