"Fairtrade bloemen zijn fair voor iedereen"

Met Moederdag in aantocht maken bloemisten en winkels over de hele wereld zich op voor een van de drukste periodes van het jaar. Maar achter elk kleurrijk boeket schuilt een dieper verhaal, een verhaal dat eerlijke lonen, veilige arbeidsomstandigheden en zorg voor het milieu viert. Fairtrade International zorgt ervoor dat de schoonheid van bloemen ook de levens van de mensen die ze telen, verrijkt. We spraken met Gonzaga Mungai, Flower Manager Zuid, bij Fairtrade International, om de roots van de Fairtrade-beweging te verkennen, hoe Fairtrade-certificering positieve veranderingen teweegbrengt in de sierteelt en waarom Fairtrade-bloemen een cadeau zijn dat twee keer geluk brengt.

Hoe het allemaal begon
Het labelen van Fairtrade begon in de jaren '80. "Het begon als reactie op de problemen van Mexicaanse koffietelers na de ineenstorting van de wereldkoffieprijzen. Deze prijscrash was een belangrijke factor bij de lancering van het eerste Fairtrade-certificeringslabel, opgezet door een Nederlandse ontwikkelingsorganisatie. De eerste 'Fairtrade' koffie uit Mexico werd in 1989 verkocht in Nederlandse supermarkten. Het kreeg de naam 'Max Havelaar', naar een fictief Nederlands personage dat zich verzette tegen de uitbuiting van koffieplukkers in Nederlandse koloniën. Sindsdien is Fairtrade uitgebreid naar een breed scala aan producten, waaronder bloemen en planten, en een aantal projecten en initiatieven die gericht zijn op het verbeteren van de levens van kansarme telers en arbeiders in de toeleveringsketens."

Wat betekent Fairtrade-gecertificeerd?
Fairtrade streeft naar duurzame ontwikkeling en eerlijke handel, vooral in ontwikkelingslanden. De focus ligt op eerlijke prijzen, fatsoenlijke arbeidsomstandigheden, milieubescherming en de Fairtrade-premie die wordt gebruikt om arbeiders en hun gemeenschappen te ondersteunen, legt Mungai uit. Maar wat betekent Fairtrade-gecertificeerd eigenlijk? "Als een producentenorganisatie of handelaar Fairtrade-gecertificeerd is, betekent dit dat onze onafhankelijke certificeerder Flocert heeft gecontroleerd dat aan de Fairtrade-normen wordt voldaan, die sociale, economische en milieueisen omvatten. Flocert kan een producentenorganisatie of handelaar schorsen of decertificeren wanneer aan de basisvereisten niet wordt voldaan. Echter, de focus ligt op Fairtrade-producenten de kans te geven om eventuele problemen aan te pakken en in de loop van de tijd te verbeteren."

Fairtrade-premie
De Fairtrade-premie is wat Fairtrade onderscheidt, zegt hij. "De premie is een extra bedrag bovenop de stengelprijs dat arbeiders naar eigen inzicht kunnen investeren. Dit kan essentiële zaken omvatten zoals gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting, evenals het ontwikkelen van bedrijven en lokale projecten. Volgens de laatste gegevens verdienden Fairtrade-gecertificeerde bloemen- en plantenkwekerijen in 2023 meer dan €7,3 miljoen aan premies. Dit betekent dat meer dan 75.000 arbeiders en hun gemeenschappen van deze fondsen profiteerden. Uit een recent Fairtrade-onderzoek bleek dat bloemenwerkers in Kenia ongeveer €107 aan economische voordelen per jaar ontvingen via de Fairtrade-premie. Deze voordelen zijn een aanzienlijke economische ondersteuning, vooral voor vrouwelijke arbeiders, die vaak lagere lonen hebben dan mannen. Met salarissen van bloemenwerkers die gemiddeld rond de €895 per jaar liggen, ondersteunt de premie arbeiders die onder de leefbaar loonbenchmark van €2.808 verdienen. Dus door bloemen op Fairtrade-voorwaarden in te kopen, bereiken retailers en bloemenkopers meer bloemenwerkers met broodnodige economische en sociale voordelen dankzij de Fairtrade-premie, maar helpen ze ook arbeiders meer van hun loon vrij te maken voor andere essentiële uitgaven. Het is een win-win."

"Trots op onze vooruitgang"
Het navigeren door een complexe wereldwijde toeleveringsketen biedt geen tekort aan uitdagingen, maar Fairtrade blijft standvastig in zijn missie om positieve verandering te stimuleren. De organisatie is trots op de stappen die tot nu toe zijn gezet, "prestaties die alleen mogelijk zijn dankzij de diepe samenwerking in de waardeketen, van producenten en arbeiders tot retailers en consumenten," zegt Mungai.

Hij en zijn team zijn vooral trots op de impact van Fairtrade op de levens van arbeiders door betere arbeidsomstandigheden en door de impact die mogelijk is gemaakt door de Fairtrade-premie, waarbij arbeiders investeren in initiatieven die echte, blijvende veranderingen in hun leven en gemeenschappen brengen. "Een klassiek voorbeeld is het Naivasha Vrouwen Ziekenhuis, nu het op een na grootste verloskundige verwijzingsziekenhuis in Kenia. De arbeiders in de bloemenregio van Naivasha in Kenia investeerden hun premiefondsen en hielpen bij de bouw van de verloskundige vleugel van het ziekenhuis. Dergelijke initiatieven zijn alleen mogelijk dankzij ons toegewijde wereldwijde netwerk van retailers, Fairtrade-gecertificeerde producenten en handelaren."

"Als lid van de Global Living Wage Coalition is Fairtrade ook een pionier geweest in het werk rond leefbare lonen, waarbij we benchmarks voor leefbare lonen ontwikkelen, bewustwording vergroten en pleiten voor eerlijke compensatie in verschillende toeleveringsketens. Een belangrijk instrument in onze Fairtrade-normen is de Floor Wage-vereiste, geïntroduceerd in 2019 voor landen zonder sectorale minimumlonen. Deze bepaling helpt arbeiders te beschermen tegen het onder de armoedegrens vallen en heeft geleid tot loonsverhogingen van 33 tot 120 procent in landen zoals Oeganda en Ethiopië waar het voor het eerst werd geïmplementeerd."

"Via onze Fairtrade-producentennetwerken behouden we een sterke aanwezigheid in Fairtrade-bloemenproducerende landen. Dit stelt ons in staat om directe ondersteuning te bieden aan gecertificeerde producenten en arbeiders om de meest opvallende risico's in de toeleveringsketen aan te pakken. Het heeft ons ook in staat gesteld om baanbrekende programma's op het gebied van gendergelijkheid en arbeidsrechten te implementeren, initiatieven die verder gaan dan certificering om duurzame levensonderhoud en fatsoenlijk werk in de sierteeltsector te bevorderen."

Potentieel voor groei
Sinds de lancering in 2002 zijn Fairtrade-bloemen nu beschikbaar in 14 markten in Europa. De productvariëteit is ook gegroeid van traditionele enkele stengel standaardrozen tot verschillende bloemsoorten, zoals lelies en anjers, diverse boeketten en potplanten. Volgens Mungai is de markt de afgelopen jaren stabiel gebleven, gevormd door post-pandemische realiteiten en economische uitdagingen in Europese markten, zoals inflatie en de oorlog in Oekraïne. "Ondertussen is het aantal Fairtrade-gecertificeerde telers gestaag toegenomen, wat betekent dat het aandeel van de volumes dat per teeltbedrijf op Fairtrade-voorwaarden wordt verkocht, afneemt. Volgens onze laatste gegevens verkochten Fairtrade-producenten ongeveer 920 miljoen Fairtrade-bloemen, wat ongeveer 21 procent van de totale bloemenvolumes vertegenwoordigt die ze produceerden." Desalniettemin ziet hij enorm groeipotentieel dat wordt geïnformeerd door een hoog consumentenbewustzijn van het Fairtrade-label. "We werken samen met meer retailers om Fairtrade-bloemen op voorraad te hebben en moedigen hen aan om een breed scala aan bloemen aan te bieden. We moedigen consumenten ook aan om deze Moederdag voor Fairtrade-bloemen te kiezen, wetende dat ze worden geteeld door arbeiders op teeltbedrijven die zich inzetten voor eerlijkheid en duurzaamheid."

Fairtrade-bloemen voor Moederdag
Over minder dan een maand wordt Moederdag in veel landen gevierd. En Mungai verwacht dat steeds meer kopers voor Fairtrade-bloemen zullen kiezen. "Mensen zijn zich meer bewust van hun keuzes op sociaal en milieuvlak. Onze normen zijn in lijn met de conventies van de Internationale Arbeidsorganisatie, wat betekent dat arbeiders zich kunnen aansluiten bij een vakbond en dat veiligheid een prioriteit is. Bovendien hebben Fairtrade-bloemen ook een lagere ecologische voetafdruk omdat onze normen ook irrigatie met verminderd waterverbruik, strikt afvalbeheer en respect voor biodiversiteit vereisen. En zeer giftige pesticiden en ggo's zijn ook verboden."

"Bij het kiezen van Fairtrade-bloemen kies je voor meer dan een mooi boeket," benadrukt Mungai. "Het is een keuze die helpt ervoor te zorgen dat arbeiders op bloemenkwekerijen met waardigheid worden behandeld, eerlijk worden betaald en worden geholpen bij het aanbrengen van betekenisvolle veranderingen in hun gemeenschappen. Het is een klein gebaar van liefde dat een grote impact heeft—één bloem per keer."

Voor meer informatie:
Fairtrade International
www.fairtrade.net